گر به نبرد طبرستان شوی شهره چنان رستم دستان شوی(نظامی)
پس از ظهور اسلام وحمله ی اعراب به ایران که منجر به سقوط ساسانیان و تغییر در دین و فرهنگ ایرانیان شد،اعراب هیچگاه نتوانستند به طورکامل مازندران(طبرستان) را فتح نمایند. این منطقه به علت وجود کوههای بلند،دشتهای پوشیده از جنگل و باتلاق و مردمی سلحشور و جنگاور همواره سدی در مقابل اعراب محسوب می شد بطوری که عربها به مازندران(طبرستان) لقب، "جهنم اعراب" داده بودند. بنا براین این ناحیه از ایران از صدر اسلام تا دوران صفویه همواره مستقل یا نیمه مستقل، توسط اسپهبدان و شاهزادگان مازندرانی اداره می شد و در دوران حکومت خلفای اموی و عباسی که در همه ی ممالک اسلامی تحت سلطه ی آنان، سکه بنام خلفا ضرب می شد و عدم این عمل از سوی استانداران وقت شورش محسوب می گردید،حاکمان مازندرانی بدون توجه به خلفای وقت، به نام خود سکه ضرب می کردند.البته منطقه ی دشت مازندران هر از گاهی مورد هجوم اعراب و یا حکومتهای ایرانی مانند طاهریان، صفاریان و .... قرار می گرفت اما حکومتهای یاد شده پس از مدت کوتاهی به علت شورش اهالی و یا حکومتهای محلی بیرون رانده می شدند و هیچگاه آنان تسلط کامل بر منطقه نداشتند. بنا به همین دلایل مازندران از نظر فرهنگی و همچنین زبان تحت تاثیر اعراب و دیگر اقوام مهاجم قرار نگرفت و بحق در طی هزاره ها پاسدارزبان و فرهنگ ایران پیش از اسلام بود.
نکته ی قابل ذکر در مورد پذرش دین مبین اسلام از سوی مازندرانی ها این است چون طبق آنچه که گفته شد مردم این منطقه دیرتر از دیگر نواحی ایران به اسلام گرویدند و چون ،معمولا دست امویان و عباسیان که دشمن اهل بیت (ع) بودند از مازندران(طبرستان)کوتاه بود فرزندان و نوادگان آن بزرگواران برای رهایی از ستم خلفا، به این ناحیه مهاجرت می کردند که این موضوع موجب شد که مازندرانیها به مذهب تشیع گرایش داشته باشند که نتیجه ی آن تشکیل اولین حکومت شیعی در تاریخ جهان اسلام در سال 250 ه.ق توسط حسن بن زید مشهور به داعی کبیر که از سیدهای حسنی بود ،شد.
نگاهی اجمالی به حکومتهای محلی مازندران:
1) آل قارن:این سلسله از سال 50 تا 224 ه.ق حکومت کردند که بیشتر در ناحیه ی کوهستانی مازندران حضور داشتند. حاکمان برجسته ی این سلسله عبارتند از: قارن پسر سوخرا، ونداد هرمزپسر سوخرا ، مازیارپسر قارن.... 2) آل گاوباره:این سلسله از سال 40 تا 144 ه.ق در منطقه ی دشت مازندران و گرگان ساکن بودند.حاکمان مشهورشان عبارتند از: دابویه پسر گاوباره ، سارویه پسر فرخان بزرگ ، اسپهبد خورشید پسر دادمهر.....
3) پادوسبانان: که شعبه ی دیگری از سلسله ی آل گاوباره بودند که در منطقه ی غرب مازندران ،رویان،کجورو لاریجان حاکم بودند.آنان نزدیک به هزار سال یعنی از سال 40 تا 1002 ه.ق حکومت کردند.شاهان مشهورشان عبارتند از:پادوسبان اول پسر گاوباره ، شهریار پسرگاوباره ، ملک بهمن پسر کیومرث
4) باوندیان یا اسپهبدان: باوندیان از سال 45تا 397 ه.ق در منطقه ی کوهستانی سوادکوه و دودانگه ی ساری (پریم یا فریم) حکومت می کردند که به همین علت ملک الجبال خوانده می شدند.مشهورترین شاهان آنان عبارتند از: باو نوه ی کیوس برادر انوشیروان ساسانی ، اسپهد شروین پسرسرخاب ، شهریار پسر شروین...
5)مرحله ی دوم باوندیان یا اسپهبدان: این سلسله پس از تسلط بر آل زیار تمامی سرزمین مازندران (طبرستان)را تصرف کردند و از سال 466تا 606 ه.ق حکومت کردند. حسام الدوله شهریار پسر قارن ، شاه غازی رستم پسر علاء الدوله از شاهان مشهور این سلسله هستند.
6) دوره ی سوم باوندیان یا اسپهبدان معروف به کین خواریه : که از سال 647 تا 750 ه.ق در نواحی آمل حکمرانی کردند.افراد شاخص این سلسله عبارتند از :حسام الدوله اردشیر ابوالملوک ، تاج الدوله یزدگرد.
پس از حمله ی تیمور به ایران و متعاقب آن مازندران ویرانی های زیادی در مازندران بوجود آمد با اینحال تیموریان نیز زیاد در مازندران دوام نیاوردند و پس از حمله ی تیمور حکومتهای محلی دوباره سر برآوردند . و بالاخره در سال 750 ه.ق سادات حسنی و حسینی در کنار حکومتهای محلی در نواحی آمل و ساری و کوهستانهای این دو ناحیه ،حکومت شیعی مرعشیان طبرستان را تاسیس کردند.در نهایت تمامی حکومتهای محلی اعم از محلی و مذهبی در دوران صفویان و بعلت تشکیل دولت ملی توسط آنان برچیده شد که این اتفاق در مازندران در دوره ی شاه عباس اول به وقوع پیوست.ادامه دارد...
